در دنیای پیچیده و به هم پیوسته شبکههای کامپیوتری، دو شناسه مختلف نقشهای حیاتی و مکملی را ایفا میکنند: مک آدرس و آیپی آدرس. در این مطلب از سری مطالب آموزشی وبلاگ پارس وی دی اس به تفاوت مک آدرس و آی پی آدرس به زبان ساده! میپردازیم.
درک تفاوت بین این دو مفهوم نه تنها برای متخصصان شبکه، بلکه برای همه کاربرانی که از اینترنت استفاده میکنند ضروری است. در این مقاله به بررسی جامع تفاوتهای این دو شناسه مهم میپردازیم.
تفاوت مکآدرس و آیپیآدرس
مکآدرس و آیپیآدرس دو شناسه اساسی در شبکه هستند که هر کدام وظایف متفاوتی دارند. درک تفاوت این دو برای درک بهتر نحوه کار شبکهها ضروری است.
مکآدرس (MAC Address)
نوع آدرس: فیزیکی و سختافزاری
سطح در مدل OSI: لایه دوم (Data Link)
ثبات: معمولاً ثابت و تغییرناپذیر
دامنه عملکرد: شبکه محلی (LAN)
فرمت: ۴۸ بیتی (۶ بخش هگزادسیمال)
مدیریت: توسط سازنده تعیین میشود
آیپیآدرس (IP Address)
نوع آدرس: منطقی و نرمافزاری
سطح در مدل OSI: لایه سوم (Network)
ثبات: پویا و قابل تغییر
دامنه عملکرد: شبکههای گسترده (WAN) و اینترنت
فرمت: ۳۲ بیتی (IPv4) یا ۱۲۸ بیتی (IPv6)
مدیریت: توسط مدیر شبکه یا سرویس DHCP اختصاص مییابد
تشبیه کاربردی:
اگر شبکه را به یک شهر تشبیه کنیم:
مکآدرس مانند “شماره پلاک” ساختمان است (ثابت و فیزیکی)
آیپیآدرس مانند “کدپستی” است (منطقی و قابل تغییر)
کاربردها و وظایف مکآدرس و آیپیآدرس
مکآدرس:
- – شناسایی دستگاهها در شبکه محلی
- – کنترل دسترسی به شبکه (MAC Filtering)
- – هدایت بستهها در سطح سوئیچ
- – مدیریت ترافیک در LAN
آیپیآدرس:
- – مسیریابی بین شبکههای مختلف
- – ارتباط با اینترنت
- – شناسایی دستگاه در سطح جهانی
- – امکان تقسیمبندی شبکه (Subnetting)
همکاری در عمل
وقتی به اینترنت متصل میشوید:
1. مکآدرس برای ارتباط در شبکه محلی استفاده میشود
2. آیپیآدرس برای مسیریابی به مقصد نهایی در اینترنت کاربرد دارد
3. روترها با استفاده از آیپیآدرس، بستهها را بین شبکهها هدایت میکنند
4. سوئیچها با استفاده از مکآدرس، بستهها را به دستگاه مقصد در شبکه محلی میرسانند
ملاحظات امنیتی:
– مکآدرس قابل جعل است (MAC Spoofing)
– آیپیآدرس میتواند موقعیت جغرافیایی شما را فاش کند
– هر دو میتوانند برای ردیابی مورد استفاده قرار گیرند
در نتیجه، این دو آدرس مکمل یکدیگر هستند و هر دو برای برقراری ارتباط موفق در شبکه ضروری میباشند.
چرا دستگاهها به هر دو آدرس نیاز دارند؟
سؤال مهمی که مطرح میشود این است که چرا یک دستگاه به هر دو نوع آدرس نیاز دارد. پاسخ این سؤال در نحوه عملکرد ارتباطات شبکه نهفته است.
مک آدرس: شناسه محلی
مک آدرس مانند “شماره پلاک” یک دستگاه در شبکه محلی است. وقتی دو دستگاه در یک شبکه محلی با هم ارتباط برقرار میکنند، از مک آدرس برای شناسایی یکدیگر استفاده میکنند. سوئیچهای شبکه با استفاده از مک آدرس، بستههای اطلاعاتی را به مقصد صحیح هدایت میکنند.
آیپی آدرس: شناسه جهانی
آیپی آدرس مانند “آدرس پستی” یک دستگاه در اینترنت است. وقتی میخواهید به یک وب سایت در آن سوی جهان متصل شوید، آیپی آدرس مقصد به روترها میگوید که چگونه بستههای اطلاعاتی را در مسیر درست هدایت کنند.
همکاری این دو آدرس در عمل
وقتی شما از مرورگر خود برای بازدید از یک وب سایت استفاده میکنید، فرآیند زیر اتفاق می افتد:
- درخواست شما با آیپی آدرس مقصد بسته بندی میشود
- در شبکه محلی، این بسته با استفاده از مک آدرس به روتر محلی ارسال میشود
- روتر محلی مک آدرس مبدأ و مقصد را حذف کرده و بسته را بر اساس آیپی آدرس به مسیر بعدی هدایت میکند
- این فرآیند تا رسیدن به سرور مقصد ادامه مییابد
چگونه مک آدرس دستگاه خود را پیدا کنیم؟
در ویندوز:
ابتدا کلید Win را همراه با R فشار دهید تا پنجره Run باز شود. سپس در کادر مربوطه عبارت cmd را تایپ کرده و Enter بزنید. در پنجره Command Prompt که باز میشود، دستور ipconfig all را وارد کنید. در میان اطلاعات نمایش داده شده، در بخش مربوط به کارت شبکه خود، عبارت “آدرس فیزیکی” را پیدا کنید که همان مک آدرس دستگاه شما است.
در مک:
از منوی Apple به System Preferences مراجعه کنید. روی آیکون Network کلیک کنید و سپس شبکه متصل خود را انتخاب نمایید. بر روی دکمه Advanced در پایین پنجره کلیک کنید و در پنجره جدید، تب Hardware را انتخاب کنید. مک آدرس در این بخش نمایش داده میشود.
در لینوکس:
Terminal را باز کنید و دستور ip link show را وارد کنید. همچنین میتوانید از دستور ifconfig استفاده نمایید. مک آدرس در کنار عبارت link/ether نمایش داده میشود.
در اندروید:
به Settings دستگاه مراجعه کنید. به بخش About Phone بروید و گزینه Status را انتخاب کنید. در این بخش میتوانید Wi-Fi MAC Address دستگاه خود را مشاهده کنید.
در iOS:
به Settings مراجعه کنید. به بخش General رفته و گزینه About را انتخاب کنید. در لیست اطلاعات نمایش داده شده، Wi-Fi Address همان مک آدرس دستگاه شما است.
ملاحظات امنیتی و حریم خصوصی
مک آدرس میتواند برای ردیابی دستگاهها در شبکههای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. در شبکههای عمومی و آزاد، این آدرس میتواند اطلاعاتی درباره سازنده و مدل دستگاه شما فاش کند. همچنین باید توجه داشت که مک آدرس قابلیت جعل یا تغییر دارد که به این فرآیند MAC Spoofing گفته میشود.
آیپی آدرس نیز میتواند موقعیت جغرافیایی تقریبی شما را مشخص کند. از این آدرس ممکن است برای محدود کردن دسترسی به محتوای خاص در برخی سایتها و سرویسها استفاده شود. علاوه بر این، آیپی آدرس شما میتواند برای هدف گیری تبلیغات و محتوای شخصی سازی شده مورد استفاده قرار گیرد.
جمع بندی:
مک آدرس و آیپی آدرس دو مفهوم اساسی و مکمل در دنیای شبکه هستند که هر کدام نقش خاص و حیاتی خود را ایفا میکنند. مک آدرس به عنوان شناسه فیزیکی، مسئولیت ارتباطات درون شبکهای را بر عهده دارد، در حالی که آیپی آدرس به عنوان شناسه منطقی، امکان ارتباطات بین شبکهای و دسترسی به اینترنت را فراهم میکند.
درک تفاوت بین این دو نه تنها به درک بهتر نحوه عملکرد شبکه کمک میکند، بلکه در عیب یابی مشکلات شبکه، پیاده سازی راهکارهای امنیتی و بهینه سازی عملکرد شبکه نیز بسیار مفید است. همان طور که در یک سیستم پستی هم به شماره پلاک و هم به آدرس پستی نیاز داریم، در دنیای شبکه نیز هم مک آدرس و هم آیپی آدرس برای برقراری ارتباط موفق ضروری هستند. آگاهی از نقش هر یک از این آدرسها و روشهای محافظت از حریم خصوصی در استفاده از آنها، میتواند به تجربه امنتری در فضای مجازی منجر شود.
